Kulturministerin Lina Mendoni hat im Rahmen ihres Besuchs auf Samos, bei dem sie die Regierung bei den Feierlichkeiten zum 201. Jahrestag der Schlacht von Samos vertrat, vor Ort Inspektionen von Projekten durchgeführt, die von den Dienststellen des Kulturministeriums auf der Insel umgesetzt wurden.
Aktuell – Die archäologische Stätte Heraion gehört seit 1992 zum UNESCO-Weltkulturerbe – ebenso wie die Überreste der antiken Stadt Samos im heutigen Pythagorion. Das Kulturministerium hat im vergangenen Mai in Zusammenarbeit mit dem Deutschen Archäologischen Institut, das seit über einem Jahrhundert Ausgrabungen in dem antiken Heiligtum durchführt, die Machbarkeitsstudie (Masterplan) zum Schutz, zur Erhaltung und zur Aufwertung der Stätte abgeschlossen. Die Studie enthält den Fahrplan für die Erstellung einer Reihe von Fachstudien, die auf den Schutz und die Restaurierung der Denkmäler, die Förderung der großen Diachronizität der heiligen Moschee und ihr optimales Verständnis durch die Besucher abzielen. Gleichzeitig hat das Ephorat für Altertümer von Samos die Studien zum Brandschutz der archäologischen Stätte mit einem Budget von über 1.000.000 Euro abgeschlossen und seine Genehmigung wird erwartet, um die Umsetzung des Projekts im Rahmen des Nationalen Entwicklungsprogramms des Kulturministeriums im Jahr 2026 zu beginnen. Angesichts der hohen Besucherzahl der archäologischen Stätte wies Lina Mendoni das Ephorat für Altertümer von Samos an, unverzüglich mit der Studie zur Verbesserung der Besichtigungsrouten und zur Modernisierung der Besucherdienste zu beginnen.
Im Rahmen der Bemühungen des Kulturministeriums um die Aufnahme und Reaktion auf die Auswirkungen der Klimakrise auf unseren Denkmalbestand und angesichts der Verletzlichkeit dieser besonderen archäologischen Stätte nimmt das Heraion eine besondere Stellung in den vom Kulturministerium umgesetzten Projekten ein: „Entwurf einer nationalen Strategie zur Anpassung des Schutzes von Kulturdenkmälern an die Auswirkungen des Klimawandels“ und „Systeme zur Erfassung und Überwachung der Auswirkungen des Klimawandels auf die Mikroumwelt“, mit einem Gesamtbudget von 4.000.000 Euro aus Mitteln des Wiederaufbaufonds.
Schließlich wurde die Studie zum Schutz des Küstengebiets der archäologischen Stätte abgeschlossen, und die Umsetzung des Projekts durch den Dienst für moderne Denkmäler und technische Arbeiten der Nordägäis soll 2025 beginnen, wobei nationale Mittel des Kulturministeriums in Höhe von 200.000 Euro bereitgestellt werden.
Lina Mendoni führte auch eine Inspektion des Projekts zur Entwicklung und Förderung des frühchristlichen Friedhofs am Standort „Glyfada“ von Pythagorion durch, dessen Errichtung und Betrieb den Zeitraum vom 4. bis zur Mitte des 7. Jahrhunderts n. Chr. abdecken. Dies ist ein besonders komplexes Projekt, das Ausgrabungsforschung, Dokumentationsarbeiten, Konservierung und Restaurierung der einzelnen Denkmäler und die Entwicklung der weiteren Umgebung umfasst. Das Projekt mit einem Budget von 1.530.000 Euro wird von der Ephorie für Altertümer von Samos durchgeführt, vom Wiederaufbaufonds finanziert und soll Ende dieses Jahres abgeschlossen sein. Das gleiche Finanzinstrument sowie zusätzliche nationale Mittel des Kulturministeriums werden auch für die Restaurierung der Kirche Agios Giannakides in Ano Vathy eingesetzt. Ausführende Stelle ist die EFA von Samos, das Budget beträgt 1.000.000 Euro, und die Fertigstellung ist für Ende 2025 geplant. Es werden Arbeiten durchgeführt, um ihre strukturelle Eignung sicherzustellen (Restaurierung des Mauerwerks, Installation von Traktoren), die Dächer zu renovieren und wiederherzustellen, die Konservierung der Dekoration abzuschließen und die hölzerne Ikonostase zu erhalten. Während dieser Arbeiten kamen neue Elemente der Freskendekoration aus der zweiten Hälfte des 18. Jahrhunderts ans Licht. Die Kirche Ai Giannakides ist ein Denkmal von Originalität und besonderen Merkmalen, die sie zu einem der bedeutendsten postbyzantinischen Kirchengebäude der Inseln in der Nordägäis machen. Die bei den Arbeiten entdeckte Gründungsinschrift über dem Südeingang des Narthex gibt das Baujahr der Kirche mit 1799 an.
Kulturministerin Lina Mendoni wohnte der Einweihung der Verklärungskirche in Potami Karlovasos bei, dem bedeutendsten und am besten erhaltenen byzantinischen Denkmal von Samos, dessen Anfangsphase auf das 11. Jahrhundert zurückgeht. Die Einweihung wurde von Seiner Eminenz, dem Metropoliten von Samos, Ikaria und Korseos, Herrn Eusebius, geleitet. Das Projekt zur Verstärkung, Erhaltung und Restaurierung der Verklärungskirche sowie der angrenzenden byzantinischen Burg und der kleinen nahegelegenen Kirche Agios Nikolaos mit einem Gesamtbudget von 763.000 Euro wurde durch das Sonderprogramm der Region Nordägäis 2017–2020 finanziert und von der Direktion für die Restaurierung byzantinischer und postbyzantinischer Denkmäler des Kulturministeriums umgesetzt und 2024 abgeschlossen. Die Kirche gehört zum architektonischen Typ der kreuzförmigen, einfachen Viersäulenkirche. Das äußere Erscheinungsbild des Mauerwerks verrät Einflüsse der Kunst Konstantinopels. Die Kirche wurde ursprünglich in die spätbyzantinische Zeit datiert, einer aktuellen Studie zufolge ist ihr Bau jedoch auf das 11. Jahrhundert zu datieren. Ihre heutige Form verdankt sie den Umbauten und Eingriffen in den folgenden Jahrhunderten bis hin zum 14. Jahrhundert. Die Arbeiten betrafen die Konsolidierung und ästhetische Restaurierung eines monumentalen Komplexes aus religiösen Gebäuden und Befestigungsanlagen. Insbesondere wurden Arbeiten durchgeführt, um die Monumente zu konsolidieren, zu restaurieren und zu verstärken, die Gebäude innerhalb der byzantinischen Burg zu verfugen und ihr Inneres hervorzuheben und zu gestalten, die Zufahrtsstraße entlang des angrenzenden Flusses funktional zu gestalten und die Umgebung des Monuments so zu gestalten, dass der Komplex der Öffentlichkeit zugänglich ist.
Abschließend stattete Lina Mendoni in Begleitung des Bürgermeisters von Ost-Samos, Paraskevas Papageorgiou, dem im Bau befindlichen Museum für Schiffsarchitektur und Seefahrtskunst der Ägäis in Heraion einen Arbeitsbesuch ab. Das Projekt, dessen Budget 8.500.000 Euro aus Mitteln des NSRF 2014–2020 beträgt, wird von der Gemeinde Ost-Samos geleitet. Das Museum soll eine vom Bildungsministerium zertifizierte Standard- und zweijährige Ausbildungsstruktur für höhere Berufsbildungsschulen (SAEK) einrichten. Das Kulturministerium hat über die Direktion für modernes Kulturerbe im Rahmen einer Vereinbarung über ein Kulturentwicklungsprogramm mit der Universität der Ägäis bei der Ausarbeitung eines Forschungsprogramms zusammengearbeitet, das nun abgeschlossen ist. Die wenigen griechischen Holzschiffbauer sind Träger von Know-how und Praktiken, von denen viele Glieder einer alten Kette sind. Der Holzschiffbau, eine der großen Künste des modernen Griechenlands, erfordert spezielle Kenntnisse und eine lange Ausbildung. Die notwendige Ausbildung für junge Menschen kann jedoch nur durch erfahrungsbasierten Unterricht gemeinsam mit älteren Menschen gewährleistet werden. Das Hauptziel des Kulturministeriums bei der Nutzung des Holzschiffbau-Erbes besteht darin, jungen Menschen diese Kunst näherzubringen, die Interesse haben und an den Wert ihrer Bewahrung glauben.
Kulturministerin Lina Mendoni wurde bei den Inspektionen auf Samos von der Generaldirektorin für Altertümer und Kulturerbe des Kulturministeriums, Olympia Vikatou, der Leiterin der Abteilung für die Restaurierung byzantinischer und postbyzantinischer Gebäude, Efthymia Chorafa, dem Superintendenten für Altertümer von Samos, Pavlos Triantafyllidis, dem Leiter des Dienstes für moderne Denkmäler und technische Arbeiten der Nordägäis und Beamten des Kulturministeriums begleitet. (opm)
Λίνα Μενδώνη: Έργα άνω των 20.000.000 ευρώ υλοποιεί το Υπουργείο Πολιτισμού στη Σάμο
Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, στο πλαίσιο της επίσκεψής της στη Σάμο, για την εκπροσώπηση της Κυβέρνησης στις εορταστικές εκδηλώσεις της 5ης Αυγούστου, για την 201η επέτειο, από τη Ναυμαχία της Σάμου, πραγματοποίησε αυτοψίες σε έργα που υλοποιούν οι υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, στο νησί.
Ο αρχαιολογικός χώρος του Ηραίου, συμπεριλαμβάνεται, από το 1992 -όπως και τα κατάλοιπα της αρχαίας πόλης της Σάμου, στο σημερινό Πυθαγόρειο- στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Το Υπουργείο Πολιτισμού, σε συνεργασία με το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, το οποίο ανασκάπτει περισσότερο από έναν αιώνα το αρχαίο ιερό, ολοκλήρωσαν, τον περασμένο Μάιο, τη μελέτη σκοπιμότητας (masterplan) για την προστασία, συντήρηση και ανάδειξη του χώρου. Η μελέτη περιλαμβάνει τον οδικό χάρτη για τη σύνταξη σειράς εξειδικευμένων μελετών, με στόχο την προστασία και την αποκατάσταση των μνημείων, την ανάδειξη της μεγάλης διαχρονίας του ιερού τεμένους και τη βέλτιστη κατανόησή του από τους επισκέπτες. Συγχρόνως, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Σάμου έχει ολοκληρώσει τις μελέτες για την πυροπροστασία του αρχαιολογικού χώρου, προϋπολογισμού άνω του 1.000.000 ευρώ, και αναμένεται η έγκρισή του, προκειμένου εντός του 2026, να δρομολογηθεί η υλοποίηση του έργου, μέσω του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης του ΥΠΠΟ. Δεδομένης της μεγάλης επισκεψιμότητας του αρχαιολογικού χώρου, η Λίνα Μενδώνη έδωσε κατευθύνσεις στην ΕΦΑ Σάμου να ξεκινήσει άμεσα η μελέτη βελτίωσης των διαδρομών επίσκεψης και αναβάθμισης των υπηρεσιών εξυπηρέτησης των επισκεπτών.
Στο πλαίσιο της μέριμνας του Υπουργείου Πολιτισμού για την πρόσληψη και αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης στο μνημειακό μας απόθεμα και με δεδομένη την τρωτότητα του συγκεκριμένου αρχαιολογικού χώρου, το Ηραίο κατέχει διακριτή θέση στα έργα που υλοποιεί το ΥΠΠΟ: «Σχεδιασμός Εθνικής Στρατηγικής για την Προσαρμογή της Προστασίας των Μνημείων Πολιτιστικής Κληρονομιάς στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής» και «Συστήματα καταγραφής και παρακολούθησης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στο μικροπεριβάλλον», συνολικού προϋπολογισμού 4.000.000 ευρώ με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης.
Τέλος, ολοκληρώθηκε η μελέτη για την προστασία της παράκτιας περιοχής του αρχαιολογικού χώρου και αναμένεται η έναρξη υλοποίησης του έργου, εντός του 2025, από την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Βορείου Αιγαίου, με εθνικούς πόρους του Υπουργείου Πολιτισμού, ύψους 200.000 ευρώ.
Η Λίνα Μενδώνη διενήργησε αυτοψία και στο έργο της διαμόρφωσης και ανάδειξης του Παλαιοχριστιανικού Κοιμητηρίου, στη θέση «Γλυφάδα» του Πυθαγορείου, η ίδρυση και λειτουργία του οποίου καλύπτει τη χρονική περίοδο από τον 4ο ως τo μέσo του 7ου μεταχριστιανικών αιώνων. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα σύνθετο έργο, που περιλαμβάνει ανασκαφικές έρευνες, εργασίες τεκμηρίωσης, συντήρησης και αποκατάστασης των επιμέρους μνημείων και διαμόρφωσης του ευρύτερου περιβάλλοντος χώρου. Το έργο, προϋπολογισμού 1.530.000 ευρώ, εκτελείται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Σάμου, χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης, και ολοκληρώνεται στο τέλος του τρέχοντος έτους. Από το ίδιο χρηματοδοτικό εργαλείο και επιπλέον εθνικούς πόρους του Υπουργείου Πολιτισμού, εξελίσσεται και το έργο της αποκατάστασης του ναού των Άη-Γιαννάκηδων, στο Άνω Βαθύ, με φορέα υλοποίησης την ΕΦΑ Σάμου, προϋπολογισμό 1.000.000 ευρώ και ορίζοντα ολοκλήρωσης το τέλος του 2025. Εκτελούνται εργασίες για τη στατική επάρκεια (αποκατάσταση τοιχοποιιών, τοποθέτηση ελκυστήρων), εξυγίανσης και αποκατάστασης των στεγών, ολοκλήρωσης της συντήρησης του διακόσμου, συντήρησης των ξύλινων τέμπλων. Κατά τη διάρκεια εκτέλεσής τους ήρθαν στο φως νέα στοιχεία του τοιχογραφικού διακόσμου, που χρονολογούνται στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα. Ο ναός των Αη -Γιαννάκηδων είναι ένα μνημείο με πρωτοτυπία και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τον καθιστούν ένα από τα σημαντικότερα μεταβυζαντινά εκκλησιαστικά κτίσματα των νησιών στο Βόρειο Αιγαίο. Στην κτητορική επιγραφή, που αποκαλύφθηκε κατά τη διάρκεια των εργασιών, πάνω από τη νότια είσοδο του νάρθηκα, αναφέρεται ως έτος ανέγερσης του ναού το 1799.
Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη παρέστη στα εγκαίνια του Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο Ποτάμι Καρλοβάσου, του σημαντικοτέρου και καλύτερα διατηρημένου βυζαντινού μνημείου της Σάμου, η αρχική φάση του οποίου τοποθετείται στον 11ο αιώνα, χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Σάμου, Ικαρίας και Κορσεών κκ. Ευσεβίου. Το έργο της στερέωσης, συντήρησης και αποκατάστασης του ναού της Μεταμόρφωσης Σωτήρος, όπως και του παρακείμενου βυζαντινού κάστρου και του μικρού εγγύτατα ευρισκομένου ναού του Αγίου Νικολάου, συνολικού προϋπολογισμού 763.000 ευρώ, χρηματοδοτήθηκε από Πρόγραμμα Ειδικού Σκοπού της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου 2017-2020 και υλοποιήθηκε από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και ολοκληρώθηκε το 2024. H εκκλησία ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου, απλού τετράστυλου ναού. Οι εξωτερικές όψεις της τοιχοποιίας προδίδουν επιδράσεις από την τέχνη της Κωνσταντινούπολης. Η εκκλησία είχε παλαιότερα χρονολογηθεί στους υστεροβυζαντινούς χρόνους, σύμφωνα ωστόσο με πρόσφατη μελέτη η ανέγερσή της πρέπει να τοποθετηθεί μέσα στον 11ο αιώνα. Στις μετατροπές και επεμβάσεις που πραγματοποιήθηκαν τους επόμενους αιώνες, έως τον 14ο, οφείλεται η σημερινή της μορφή. Οι εργασίες αφορούσαν στη στερέωση και αισθητική αποκατάσταση ενός μνημειακού συνόλου που αποτελείται από λατρευτικά και οχυρωματικά κτήρια. Ειδικότερα εκτελέστηκαν εργασίες στερέωσης, αποκατάστασης και ενίσχυσης των μνημείων, αρμολόγησης των κτισμάτων εντός του Βυζαντινού Κάστρου και ανάδειξης και διαμόρφωσης του εσωτερικού αυτού, λειτουργικής διευθέτησης του δρόμου προσπέλασης κατά μήκος του παρακειμένου ποταμού και διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου του μνημείου για την απόδοση του συνόλου στο κοινό.
Τέλος, η Λίνα Μενδώνη πραγματοποίησε επίσκεψη εργασίας στο, υπό ολοκλήρωση, Μουσείο Ναυπηγικών και Ναυτικών Τεχνών Αιγαίου, στο Ηραίο, συνοδευόμενη από τον Δήμαρχο Ανατολικής Σάμου Παρασκευά Παπαγεωργίου. Κύριος του έργου, προϋπολογισμού 8.500.000 ευρώ από πόρους του ΕΣΠΑ 2014-2020, είναι ο Δήμος Ανατολικής Σάμου. Στο Μουσείο προβλέπεται η εγκατάσταση πρότυπης και πιστοποιημένης από το Υπουργείο Παιδείας εκπαιδευτικής δομής μαθητείας – Σχολές Ανώτερης Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΣΑΕΚ) διετούς διάρκειας. Το Υπουργείο Πολιτισμού δια της Διεύθυνσης Νεώτερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς συνεργάστηκε με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου -μέσω Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτισμικής Ανάπτυξης- στην εκπόνηση ερευνητικού προγράμματος, το οποίο έχει ολοκληρωθεί. Οι ελάχιστοι πλέον Έλληνες ξυλοναυπηγοί είναι φορείς τεχνογνωσίας και πρακτικών, πολλές από τις οποίες αποτελούν κρίκους μιας πανάρχαιας αλυσίδας. Η ξυλοναυπηγική, μια από τις μεγάλες τέχνες της νεότερης Ελλάδας, απαιτεί ιδιαίτερες γνώσεις και μακρά μαθητεία. Ωστόσο, η αναγκαία μαθητεία εξασφαλίζεται για τους νέους, μόνον μέσα από την εμπειρική διδασκαλία, δίπλα στους παλιότερους. Πρωταρχικός στόχος του ΥΠΠΟ για την αξιοποίηση της ξυλοναυπηγικής κληρονομιάς είναι η εκμάθηση της τέχνης από νέους, οι οποίοι θα ενδιαφερθούν και θα πιστέψουν στην αξία της διαιώνισής της.
Την Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη συνόδευαν, στις αυτοψίες στη Σάμο, η Γενική Διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού Ολυμπία Βικάτου, η Τμηματάρχης της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Κτηρίων, Ευθυμία Χωραφά, ο Έφορος Αρχαιοτήτων Σάμου Παύλος Τριανταφυλλίδης, η Προϊσταμένη της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Βορείου Αιγαίου και υπηρεσιακά στελέχη του ΥΠΠΟ.
