Kulturministerin Lina Mendoni hat im Rahmen von Arbeitstreffen und Vor-Ort-Besuchen von in Chania durchgeführten oder geförderten Projekten in Zusammenarbeit mit der Region Kreta und der Gemeinde Chania ein wichtiges Kulturprojektprogramm gestartet.
Aktuell/Kunst & Kultur – Sie besuchte das Theodorakis-Haus in Galatas und gab nach ihrer Zusammenarbeit mit dem Bürgermeister und den zuständigen Beamten die Einleitung des Prozesses zur Erklärung des Theodorakis-Hauses zum Denkmal bekannt. Dies markiert den Beginn eines wichtigen Projekts zur Erhaltung und Förderung des Erbes des großen Komponisten.
Unser heutiger Besuch in Chania markiert den Beginn wichtiger Kulturprojekte und die Planung neuer Projekte, für die wir den Handlungsrahmen festgelegt haben. In Chania verfolgen wir eine umfassende Kulturstrategie, die das einzigartige kulturelle, architektonische und historische Erbe der Stadt anhand von Persönlichkeiten und emblematischen Denkmälern hervorhebt. Die zuständigen Stellen des Kulturministeriums haben das Verfahren zur Denkmalerklärung des Theodorakis-Hauses eingeleitet, was wir dem Andenken an Mikis Theodorakis schuldig sind. Der Entwurf für das Theodorakis-Haus sieht seine Umwandlung in ein Museum vor, wobei der Wille des Schöpfers, wie er in seinem Testament zum Ausdruck kam, absolut respektiert wird. Gleichzeitig unterstützt das Kulturministerium die Restaurierung und Wiederverwendung des Stammhauses von Mikis Theodorakis in Galatas mit 350.000 Euro, die bereits von der Gemeinde Chania über das Programm „Antonis Tritsis“ gesichert wurden. Die Gemeinde plant außerdem den Erwerb eines angrenzenden Das Grundstück, das der Bank von Chania gehört, soll die Funktionalität des Raumes weiter verbessern. Das Kulturministerium trägt 180.000 Euro vom vereinbarten Gesamtpreis von 200.000 Euro, die Gemeinde Chania 20.000 Euro. Ziel ist es, ein kulturelles Wahrzeichen zu schaffen, das die Identität des Gebiets stärkt und der Öffentlichkeit eine zeitlose Verbindung zum Werk und Leben von Mikis Theodorakis vermittelt.
Forschungsprogramm der Technischen Universität Kreta, 900.000 Euro, für die Festung Itzedin, die Vereinigung der Restaurierungsprojekte der venezianischen Mauern mit dem westlichen Burggraben.
Der Kulturminister unterzeichnete in Chania die Vereinbarung zum Kulturentwicklungsprogramm, um den Beginn des Ausschreibungsverfahrens und die Restaurierung des venezianischen neapolitanischen Viertels zu ermöglichen. Dieses wegweisende Projekt mit einem Budget von 22 Millionen Euro wertet die Kulturlandschaft und das Image des historischen Zentrums von Chania auf.
In einer umfassenden Sitzung im Rathaus wurde zudem beschlossen, den Entwurf eines doppelten Kulturentwicklungsprogramms auszuarbeiten, um Studien zur Restaurierung und Wiederverwendung der Festung Itzedin vorzubereiten und die laufenden Restaurierungsprojekte in Teilen der venezianischen Befestigungsanlagen mit dem westlichen Burggraben zusammenzuführen. Das Forschungs- und Studienprogramm mit einem Gesamtbudget von 900.000 Euro und in finanzieller Zusammenarbeit mit dem Kulturministerium, der Region Kreta und der Gemeinde Chania wird von der Technischen Universität Kreta vorbereitet. An der Sitzung nahmen der Leiter der Direktion für Denkmalrestaurierung des Kulturministeriums, Themistoklis Vlachoulis, die Leiterin der Altertümerverwaltung von Chania, Eleni Papadopoulou, gewählte Amtsträger, Vertreter der Technischen Universität Kreta und Beamte des Kulturministeriums teil.
22 Millionen Euro für die venezianischen Docks von Chania
Die Werften, ein integraler Bestandteil der Altstadt von Chania, dominieren die Ostseite des Hafens. Von den siebzehn Werften, die während der venezianischen Herrschaft erbaut wurden und als Festung der seemächtigen Republik der Gelassenheit dienten, sind heute nur noch das Große Arsenal auf der Westseite und die sieben Werften auf der Ostseite erhalten. Das Restaurierungsprojekt wurde im April 2025 in das DIATIRO-NSRA-Programm 2021–2027 aufgenommen und wird von der Gemeinde Chania umgesetzt.
Nach der Unterzeichnung der Programmvereinbarung erklärte Ministerin Lina Mendoni: Die Programmvereinbarung betrifft die Restaurierung, Förderung und Nutzung des Komplexes der sieben venezianischen Neoria mit einem Gesamtbudget von 22 Millionen Euro. Mit der Programmvereinbarung zur kulturellen Entwicklung, die wir mit der Region Kreta und der Gemeinde Chania für Neoria unterzeichnet haben, wird der nun restaurierte monumentale Komplex sowohl mit dem Meer, mit dem seine organische Beziehung wiedergeboren wird, als auch mit dem dichten städtischen Umfeld der modernen Stadt wieder verbunden. Wenn die Restaurierung abgeschlossen ist und die neue Nutzung festgelegt ist, wird Neoria zu einem sehr wichtigen kulturellen Zentrum und einer Entwicklungsressource für Chania werden.
Die Studien wurden von der Technischen Universität Kreta in Zusammenarbeit mit der Direktion für Denkmalrestaurierung des Kulturministeriums und der Ephorie für Altertümer von Chania mit finanzieller Unterstützung der Region Kreta durchgeführt. Die Maßnahmen umfassen die Konsolidierung und Verstärkung des Gebäudes sowie die Schaffung zweier Funktionseinheiten: eine für Wechselausstellungen (Neoria 1–4) und eine für Veranstaltungen, Vorträge und einen Erfrischungsbereich (Neoria 6–7), wobei die dazwischenliegende Neorio 5 als Eingang und permanenter Ausstellungsraum dient.
Festung Itzedin
Der Entwurf des Kulturentwicklungsprogramms für die Festung Itzedin umfasst Forschungs- und Studienarbeiten zur Restaurierung der Festung und ihrer Wiedernutzung als Kulturraum. Nach der Programmvereinbarung erklärte Kulturministerin Lina Mendoni:
Für Itzedin, einen weiteren sehr bedeutenden architektonischen Komplex mit ebenso viel moderner Geschichte, der der Gemeinde Chania zugesprochen wurde, haben wir im Einklang mit unseren Verpflichtungen die Lösung des Programmvertrags vorgeschlagen und erreicht, mit der gemeinsamen Finanzierung des Kulturministeriums, der Region Kreta und der Gemeinde Chania. Dadurch werden die notwendigen Studien durchgeführt, um das Projekt umsetzen zu können. Dementsprechend werden wir mit einem zweiten Programmvertrag auch die Vereinigung des südlichen Teils der Befestigungsanlagen mit dem westlichen Graben und die gesamte derzeit laufende Intervention durchführen. Mit all den laufenden und geplanten Projekten heben wir die einzigartige kulturelle Physiognomie von Chania bestmöglich hervor.
Die Festung Itzedin wurde 1986 zum historischen Denkmal erklärt, da sie die historische Erinnerung der letzten 150 Jahre nicht nur der Region Souda, sondern vor allem der griechischen Geschichte einfängt. Der Bau begann nach 1871 und wurde 1875 abgeschlossen. Vom Abzug der türkischen Armee bis 1950 wurde sie als Gefängnis genutzt, das bis Anfang der 1970er Jahre in Betrieb blieb, als es schließlich geschlossen wurde.
Vereinigung des südlichen Abschnitts der Befestigungen und des westlichen Grabens
Ziel des von der Technischen Universität Kreta durchgeführten Forschungsprogramms ist die Hervorhebung und Vereinigung der beiden Teile (Nord- und Südteil) des westlichen Grabens mit dem südlichen Graben, mit einer natürlichen Verbindung und mit einer Erinnerung an den verbleibenden südlichen Teil bis zum östlichen Graben. Das Forschungsprogramm umfasst die Untersuchung der Nutzung gemeinsam genutzter Räume, die Schaffung einer Brücke über die Meletiou Piga Straße, Nutzungsvorschläge durch sanfte Eingriffe und die Hervorhebung des monumentalen Charakters der Gräben und der Mauer durch Hervorhebung ihrer ursprünglichen Funktion und Bedeutung im Zusammenhang mit dem modernen Stadtleben, der Nähe zum Meer und der Verbindung mit öffentlichen Promenaden.
Οικία Θεοδωράκη: Μουσειακός προορισμός Μνήμης και Πολιτισμού στον Γαλατά. Ενετικά Νεώρια και φρούριο Ιτζεδίν αποκαθίστανται στα Χανιά
Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, στο πλαίσιο των συναντήσεων εργασίας και αυτοψιών στα έργα που εκτελούνται ή προωθούνται στα Χανιά, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κρήτης και τον Δήμο Χανίων, δρομολόγησε ένα σημαντικό πρόγραμμα έργων πολιτισμού. Επισκέφτηκε την Οικία Θεοδωράκη, στον Γαλατά, και μετά τη συνεργασία της με τον Δήμαρχο και τους αρμόδιους υπηρεσιακούς παράγοντες, ανακοίνωσε την ενεργοποίηση της διαδικασίας κήρυξης της οικίας Θεοδωράκη ως μνημείου, σηματοδοτώντας την έναρξη ενός σημαντικού έργου για τη διατήρηση και ανάδειξη της κληρονομιάς του μεγάλου συνθέτη.
«Η σημερινή επίσκεψή μας στα Χανιά σηματοδοτεί την έναρξη σημαντικών έργων πολιτισμού αλλά και τον σχεδιασμό νέων, για τα οποία θέσαμε το πλαίσιο των ενεργειών. Στα Χανιά ακολουθούμε μια ολοκληρωμένη πολιτιστική στρατηγική αναδεικνύοντας τη μοναδική πολιτιστική, αρχιτεκτονική και ιστορική τους κληρονομιά, μέσα από πρόσωπα και εμβληματικά μνημεία. Οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, ξεκίνησαν τη διαδικασία για την κήρυξη της Οικίας Θεοδωράκη ως μνημείο, κάτι που χρωστάμε στη μνήμη του Μίκη Θεοδωράκη. Ο σχεδιασμός για την Οικία Θεοδωράκη προβλέπει τη μετατροπή της σε μουσειακό χώρο, με απόλυτο σεβασμό στις επιθυμίες του δημιουργού, όπως αυτές διατυπώνονται στη διαθήκη του. Παράλληλα, το Υπουργείο Πολιτισμού προκειμένου να δρομολογηθούν οι εργασίες αποκατάστασης και επανάχρησης της πατρικής οικίας του Μίκη Θεοδωράκη στον Γαλατά, με ήδη εξασφαλισμένη χρηματοδότηση ύψους 350.000 ευρώ από τον Δήμο Χανίων, μέσω του προγράμματος «Αντώνης Τρίτσης», προχωρά σε ισόποση ενίσχυση του προϋπολογισμού, ανεβάζοντας το συνολικό ποσό στα 700.000 ευρώ. Δρομολογείται, ακόμη από τον Δήμο η αγορά όμορου ακινήτου, που ανήκει στην Τράπεζα Χανίων, με σκοπό την περαιτέρω ενίσχυση της λειτουργικότητας του χώρου. Το Υπουργείο Πολιτισμού θα καταβάλλει 180.000 ευρώ από το συμφωνημένο συνολικό τίμημα των 200.000 ευρώ και 20.000 θα καταβάλλει ο Δήμος Χανίων. Ο στόχος είναι η δημιουργία ενός πολιτιστικού τοπόσημου που θα ενισχύσει την ταυτότητα της περιοχής, διασφαλίζοντας τη διαχρονική σύνδεση του κοινού με το έργο και τη ζωή του Μίκη Θεοδωράκη».
Ερευνητικό πρόγραμμα από το Πολυτεχνείο Κρήτης, 900.000 ευρώ, για το φρούριο Ιτζεδίν την ενοποίηση των έργων αποκατάστασης των ενετικών τειχών με την δυτική τάφρο.
Η Υπουργός Πολιτισμού, στα Χανιά, υπέγραψε την Προγραμματική Σύμβαση Πολιτισμικής Ανάπτυξης για την έναρξη της διαδικασίας δημοπράτησης και αποκατάστασης των Ενετικών Νεωρίων. Πρόκειται για έργο ορόσημο για την πόλη, προϋπολογισμού 22.000.000 ευρώ, που αναβαθμίζει το πολιτιστικό τοπίο αλλά και την εικόνα του ιστορικού κέντρου των Χανίων.
Σε ευρεία σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο Δημαρχείο, αποφασίστηκε, επίσης, να προχωρήσει σχέδιο διπλής Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτισμικής Ανάπτυξης για την εκπόνηση των μελετών αποκατάστασης και επανάχρησης του φρουρίου Ιτζεδίν, καθώς και την ενοποίηση των εν εξελίξει έργων αποκατάστασης, σε τμήματα των ενετικών οχυρώσεων με τη δυτική τάφρο. Το ερευνητικό και μελετητικό πρόγραμμα, συνολικού προϋπολογισμού 900.000 ευρώ, με χρηματοδοτική σύμπραξη του Υπουργείου Πολιτισμού, της Περιφέρειας Κρήτης και του Δήμου Χανίων, θα εκπονηθεί από το Πολυτεχνείο Κρήτης. Στη σύσκεψη συμμετείχαν ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού Θεμιστοκλής Βλαχούλης, η Έφορος Αρχαιοτήτων Χανίων Ελένη Παπαδοπούλου, αιρετοί, εκπρόσωποι του Πολυτεχνείου Κρήτης, υπηρεσιακά στελέχη του Υπουργείου Πολιτισμού.
22 εκατ. ευρώ για τα Ενετικά Νεώρια Χανίων
Τα Νεώρια, αναπόσπαστο στοιχείο της Παλιάς Πόλης των Χανίων, δεσπόζουν στην ανατολική πλευρά του λιμανιού. Από τα δεκαεπτά νεώρια που αναγέρθηκαν επί Ενετοκρατίας και αποτέλεσαν προπύργιο της θαλασσοκράτειρας Γαληνοτάτης Δημοκρατίας, σώζονται σήμερα το Μεγάλο Αρσενάλι, στη δυτική πλευρά, και τα επτά νεώρια στην ανατολική.
Το έργο της αποκατάστασης εντάχθηκε στο πρόγραμμα ΔΙΑΤΗΡΩ- ΕΣΠΑ 2021-2027, τον Απρίλιο του 2025, και υλοποιείται από τον Δήμο Χανίων.
Μετά την υπογραφή της προγραμματικής σύμβασης η Υπουργός Λίνα Μενδώνη δήλωσε:
«Η προγραμματική σύμβαση αφορά στην αποκατάσταση, ανάδειξη και απόδοση χρήσεων στο συγκρότημα των επτά ενετικών Νεωρίων με συνολικό προϋπολογισμό 22.000.000 ευρώ. Με την προγραμματική σύμβαση πολιτισμικής ανάπτυξης που υπογράψαμε με την Περιφέρεια Κρήτης και τον Δήμο Χανίων για τα Νεώρια, το αποκατεστημένο πλέον μνημειακό σύνολο θα επανασυνδεθεί τόσο με τη θάλασσα, με την οποία αναγεννιέται η οργανική του σχέση, όσο και με το πυκνό αστικό περιβάλλον της σύγχρονης πόλης. Όταν ολοκληρωθεί η αποκατάστασή τους και προσδιοριστούν οι νέες χρήσεις τους, τα Νεώρια θα μεταμορφωθούν σε έναν σημαντικότατο πολιτιστικό πόλο και αναπτυξιακό πόρο για τα Χανιά»
Τις μελέτες εκπόνησε το Πολυτεχνείο Κρήτης σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Μνημείων του ΥΠΠΟ και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων, με χρηματοδότηση της Περιφέρειας Κρήτης. Οι επεμβάσεις περιλαμβάνουν τη στερέωση και ενίσχυση του κτηρίου, τη δημιουργία δύο λειτουργικών ενοτήτων: μία για περιοδικές εκθέσεις (Νεώρια 1–4) και μία για εκδηλώσεις, ομιλίες και αναψυκτήριο (Νεώρια 6–7), με το ενδιάμεσο Νεώριο 5 να λειτουργεί ως είσοδος και χώρος μόνιμης έκθεσης.
Φρούριο Ιτζεδίν
Το σχέδιο Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτισμικής Ανάπτυξης για το Φρούριο Ιτζεδίν περιλαμβάνει το ερευνητικό και το μελετητικό έργο για την αποκατάσταση του φρουρίου με την επανάχρησή του ως χώρο πολιτισμού. Μετά την προγραμματική σύμβαση, η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη δήλωσε:
«Για το Ιτζεδίν, ένα άλλο πολύ σημαντικό αρχιτεκτονικό συγκρότημα, φορτισμένο και με τη σύγχρονη ιστορία, το οποίο έχει παραχωρηθεί στον Δήμο Χανίων, και συνακόλουθοι με τις δεσμεύσεις μας, προτείναμε και καταλήξαμε στη λύση της προγραμματικής σύμβασης, με την από κοινού χρηματοδότηση του Υπουργείου Πολιτισμού, της Περιφέρειας Κρήτης και του Δήμου Χανίων, μέσω της οποίας θα γίνει η ωρίμανση των απαραίτητων μελετών προκειμένου να μπορέσει να υλοποιηθεί το έργο. Αντίστοιχα, με μια δεύτερη προγραμματική σύμβαση, θα προχωρήσουμε και στην ενοποίηση του νότιου τμήματος των οχυρώσεων με τη δυτική τάφρο και το σύνολο της παρέμβασης που βρίσκεται σήμερα σε εξέλιξη. Με το σύνολο των εξελισσόμενων και σχεδιαζόμενων έργων, αναδεικνύουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη μοναδική πολιτιστική φυσιογνωμία των Χανίων».
Το φρούριο Ιτζεδίν χαρακτηρίστηκε, το 1986, ιστορικό διατηρητέο μνημείο, καθώς αποτυπώνει την ιστορική μνήμη των τελευταίων 150 χρόνων, όχι μόνο της περιοχής της Σούδας, αλλά κυρίως της ελληνικής ιστορίας. Η οικοδόμησή ξεκίνησε μετά το 1871 και ολοκληρώθηκε το 1875. Από την αναχώρηση του τουρκικού στρατού έως το 1950 χρησιμοποιήθηκε ως φυλακή, η οποία συνέχισε να λειτουργεί μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970, όταν και έκλεισε οριστικά.
Ενοποίηση νοτίου τμήματος οχυρώσεων και δυτικής τάφρου
Σκοπός του ερευνητικού προγράμματος που θα υλοποιήσει το Πολυτεχνείο Κρήτης, είναι η ανάδειξη και ενοποίηση των δύο τμημάτων (βόρειου και νότιου) της δυτικής τάφρου με τη νότια τάφρο, με φυσική διασύνδεση, και με υπόμνηση στο υπόλοιπο νότιο τμήμα έως την ανατολική τάφρο. Το ερευνητικό πρόγραμμα περιλαμβάνει έρευνα χρήσεων κοινοχρήστου χώρου, δημιουργία γέφυρας στην οδό Μελετίου Πηγά, προτάσεις για χρήσεις, μέσω ήπιων παρεμβάσεων και ανάδειξη του μνημειακού χαρακτήρα των τάφρων και του τείχους, με την προβολή της αρχικής τους λειτουργίας και σημασίας, σε συνάρτηση με τη σύγχρονη αστική ζωή, την εγγύτητα με τη θάλασσα και τη σύνδεση με τους δημόσιους χώρους περιπάτου. (opm)