Am Donnerstag, dem 6. November, hatte das Publikum des 66. Filmfestivals von Thessaloniki im Pavlos-Zannas-Saal die Gelegenheit, der faszinierenden Masterclass „Jenseits von Doxan“ des großen Autors und Drehbuchautors Nikos Panagiotopoulos beizuwohnen.
Aktuell/Kunst & Kultur – Anlässlich des diesjährigen Festivalthemas „Plot Twist, Jenseits des sechsten Sinns“ analysierte der gefeierte griechische Künstler die zeitlose und unwiderstehliche Kraft der Unterwanderung von Erwartungen im dramatischen – und nicht nur im dramatischen – Erzählen. Anhand einer beeindruckenden Bandbreite an Referenzen, von der biblischen Parabel von Goliath über aristotelische Texte bis hin zu Krzysztof Kieslowski und Fatih Akin, wählte Nikos Panagiotopoulos einige der einprägsamsten Beispiele für den Einsatz von Plot Twists in der Geschichte des Films und der Kunst im Allgemeinen aus und präsentierte sie.
Nikos Panagiotopoulos wurde vom künstlerischen Leiter des Filmfestivals Thessaloniki, Orestis Andreadakis, herzlich begrüßt. „Das zentrale Thema der diesjährigen Veranstaltung ist die Subversion von Erwartungen. Neben dem Film ‚The Sixth Sense‘ (1999), der wohl das charakteristischste Beispiel für eine überraschende Wendung in der Erzählkunst darstellt, wollten wir den Ursprung und die Wurzeln dieses erzählerischen Mittels erforschen. Aus diesem Grund haben wir jemanden eingeladen, der das Konzept des Geschichtenerzählens in Film und Literatur bestens kennt und versteht. Nikos Panagiotopoulos ist Drehbuchautor einiger der bekanntesten Filme des griechischen Kinos und Autor zahlreicher preisgekrönter Bücher. In der diesjährigen Festivalausgabe, die der überraschenden Wendung gewidmet ist, präsentiert Nikos Panagiotopoulos einen sehr interessanten Text mit dem Titel ‚ Mit dem Segen des Aristoteles‘ . Er wird Ihnen nun erklären, warum und wie alles mit diesem großen Denker und Philosophen des antiken Griechenlands begann.“
Unmittelbar danach übernahm Nikos Panagiotopoulos das Wort und warnte das Publikum der Masterclass zunächst scherzhaft: „Die nächste Stunde wird voller Spoiler sein!“ Anschließend bedankte er sich bei den Anwesenden mit den Worten: „Es ist wirklich unvorstellbar, dass unser Planet in diesem Moment, während wir hier sprechen, große Tragödien erlebt, Menschenleben in Gaza, der Ukraine und anderen Teilen der Welt verloren gehen, und wir uns in einem Kino versammelt haben, um über die Unterwanderung von Erwartungen im Geschichtenerzählen zu sprechen.“ Nikos Panagiotopoulos wählte daraufhin einen originellen Weg, dem Publikum das Konzept der Plotwendung näherzubringen: Er zeigte Schnappschüsse vom siegreichen Halbfinale der japanischen Basketballnationalmannschaft gegen die USA bei der Basketball-Weltmeisterschaft 2006 in Japan. „Zwanzig Jahre später haben wir gerade miterlebt, wie Erwartungen übertroffen wurden. Wir sahen David Goliath besiegen. Dieses alte Sprichwort, das sich bis heute erhalten hat, verdeutlicht die Macht des Übertreffens von Erwartungen. Diese Geschichte lehrt uns auch ein weiteres wichtiges Erzählprinzip: Je stärker der Gegner, desto stärker die dramatische Erzählung. Nehmen wir zum Beispiel David Finchers „Sieben“ (1995), in dem Kevin Spacey ein unüberwindlicher Gegner für Brad Pitt ist, da er alles geplant hat, sogar sein eigenes Ende. Tatsächlich sehen wir recht früh im Film die beeindruckende Szene, in der Brad Pitt und Gwyneth Paltrow den Tisch für Morgan Freeman decken. Plötzlich beginnt das Haus zu wackeln, weil ein Zug direkt draußen vorbeifährt. Dramatisch gesehen … Im Storytelling nennen wir das Vorahnung. Das Haus wird schließlich einstürzen, und der Drehbuchautor des Films, Andrew Kevin Walker, hat uns das ab diesem Zeitpunkt bereits angedeutet. Der Film besteht aus 90 Minuten voller Wendungen.
Nikos Panagiotopoulos sprach anschließend ein weiteres charmantes Beispiel dramatischer Wendung im Kino an, genauer gesagt den Film noir „ The Con Club “ (1987) von David Mamet. In der Handlung ist eine Psychiaterin fasziniert von einem Betrüger und bittet ihn, ihr seine Tricks beizubringen. Am Ende des Films ist sie jedoch selbst das Opfer. „Die interessante Frage ist, ob diese Frau am Ende des Films traurig oder glücklich ist. Ihre Psyche spiegelt die des Zuschauers wider. Die Protagonistin ist glücklich, genau wie der Zuschauer, dessen Erwartungen enttäuscht wurden. Dieses Spiel gibt es schon seit der Antike“, erklärte Panagiotopoulos. „Aristoteles lehrte uns, dass in jedem Mythos die Ereignisse aufeinander folgen müssen, entweder weil es die natürliche Abfolge ist oder weil es schlichtweg nicht anders möglich ist. Die Ereignisse im Mythos müssen durch ein Ursache-Wirkungs-Verhältnis miteinander verbunden sein.“ Bezüglich der Bestandteile des Mythos erklärte der große griechische Dichter, dass es sich um Abenteuer, Erkenntnisse und Leidenschaften handele. „Aristoteles sprach vor 2500 Jahren über das Abenteuer und definierte Wandel als den Weg vom Glück zum Unglück oder umgekehrt. Demnach ist Erkenntnis der Weg von der Unwissenheit zum Wissen, während Leidenschaften schwere Verletzungen, Tod usw. umfassen. Er betonte jedoch, dass die genannten Elemente zwar in einem Ursache-Wirkungs-Verhältnis aufeinander folgen müssen, sei es, weil es dem natürlichen Lauf der Dinge entspricht oder weil es nicht anders geschehen kann, sie aber auch paradox, also entgegen unseren Erwartungen, auftreten müssen. Der Betrachter muss überrascht sein, denn nur dann kann er bewundern“, hob er hervor.
Anschließend führte Nikos Panagiotopoulos weitere charakteristische Beispiele für narrative Umkehrungen an, etwa in der Ödipus-Tragödie, in der Terminator -Filmreihe , in Dan Browns Roman „The Da Vinci Code“ , aber auch in den Filmen der Dardenne-Brüder, „ Der Sohn“ (2002) und „Das Kind“ (2005). Bezüglich des letzteren bemerkte er, dass die Umkehrung der Erwartung bereits zu Beginn durch die Einführung der Hauptfigur aktiviert wird. Ein ähnliches Beispiel ist die erste Begegnung mit dem Protagonisten Jack Nicholson in Bob Rafelsons Film „ Five Easy Pieces “ (1970). „Wir sehen eine beeindruckende Szene, die die Hauptfigur einführt. Er arbeitet auf Ölquellen. Er trinkt Bier mit seinem Freund, redet über Frauen und flucht auf der Autobahn. Man erwartet nicht, dass er, sobald er sich ans Klavier setzt, Rachmaninow wie ein wahrer Virtuose spielt.“ An dieser Stelle wurde ein weiterer Ausschnitt aus dem Film „ Together Forever “ (2004) von Fatih Akin gezeigt: „Diejenigen von uns, die den Film gesehen haben, wissen, dass er die beeindruckendste erste Stunde hat, die wir seit vielen Jahren im Kino gesehen haben. Und das liegt daran, dass der Erzähler uns ständig den Boden unter den Füßen wegzieht.“
Des Weiteren bezog er sich auf die Eröffnungsszene von Francis Ford Coppolas „Der Dialog“ (1974). „Der Film beginnt, und eine unsichtbare Hand lenkt unsere Erwartungen. Dem Regisseur ist die entscheidende Bedeutung dieser Wendung vollkommen bewusst, und er unterstreicht sie auch in seinem Regiestil“, erklärte er, während im Anschluss ein Ausschnitt aus Krzysztof Kieslowskis „Drei Farben: Das weiße Band“ (1994) gezeigt wurde. „Wir haben eine Wendung, die auch inszenatorisch durch den Übergang von einer düsteren Szene im U-Bahn-Tunnel zu einer hellen vor dem Hintergrund weißen Schnees hervorgehoben wird“, und fügte dann schnell hinzu: „Wenn man von einer Plotwendung hört und dabei Filme wie ‚The Sixth Sense‘ oder ‚Sieben‘ im Sinn hat , denkt man vielleicht an einen billigen Trick, dessen einziges Ziel der Kassenerfolg ist. Tatsächlich ist es ein wirkungsvolles Erzählmittel, das selbst die größten Geschichtenerzähler des Kinos nutzen. Kieslowski greift oft auf diesen Trick zurück. Ein ähnlicher Fall ist der zweite Film aus ‚ Dekalog‘ (1989), meiner Meinung nach der schönste der zehn. In der Schlussszene sehen wir das Gesicht des Kranken, ohne zu wissen, ob er überleben oder sterben wird. Der Regisseur sagt alles – ohne ein Wort – mit einer Panoramaaufnahme des Gesichts des Patienten im Glas mit der Süßigkeit und der entfliehenden Biene. Das eigentliche Ziel ist es, die Geschichte auf die spektakulärste Weise und mit so wenigen Worten wie möglich zu erzählen und dabei mit der Fantasie des Zuschauers zu spielen.“ Erwartung. Kieslowski und sein Drehbuchautor bestätigen Aristoteles‘ Aussage: „Lieber das Unmögliche, aber Glaubwürdige dem Möglichen, aber Unwahrscheinlichen vorziehen. Es ist besser, dem weiblichen Reh ein Geweih zu malen, als dem männlichen Reh die Hörner schlecht zu malen.“
Die Masterclass schloss mit einer Fragerunde, in der Nikos Panagiotopoulos ein weiteres typisches Beispiel für eine Plotwendung anführte, diesmal aus dem griechischen Kino, genauer gesagt aus Panos H. Koutras‘ Film „Strella “ (2009). „Das ist die schönste Wendung, die wir in den letzten Jahren im griechischen Kino gesehen haben, eine Wendung im Stil des Ödipus“, kommentierte Panagiotopoulos. In Bezug auf Klischees äußerte er die Ansicht, dass Filmemacher und Schriftsteller sich davor hüten sollten, deren Macht zu erliegen. Auf die Frage aus dem Publikum, ob Erzähltechniken gelehrt würden, betonte der Drehbuchautor, dass er nicht glaube, dass kreatives Schreiben gelehrt werde, und fügte hinzu: „Die Art und Weise ist ein negatives Element. Als ich jedoch „ Breaking Bad“ sah , konnte ich mich an den unerwarteten Wendungen nicht sattsehen. Ist das ein Klischee? Vielleicht. Ein ähnliches Beispiel ist die Serie „ Succession“ . Der Zuschauer ist von den unerwarteten Wendungen begeistert.“ Abschließend antwortete Nikos Panagiotopoulos auf die Frage nach einem Mangel an originellen Drehbüchern in Griechenland: „Diese Diskussion steht seit vielen Jahren im Vordergrund. Wir haben originelle Drehbücher, wir haben Geschichten zu erzählen, wir haben gute Drehbuchautoren. Sobald wir anfangen, das Kino so zu behandeln, wie es sein sollte, werden diese Drehbücher aufblühen.“ (opm)
Masterclass με τον Νίκο Παναγιωτόπουλο: «Παρά την Δόξαν»
Την Πέμπτη 6 Νοεμβρίου, στην αίθουσα Παύλος Ζάννας, το κοινό του 66ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει το συναρπαστικό masterclass με τίτλο «Παρά την Δόξαν», το οποίο έδωσε ο σπουδαίος συγγραφέας και σεναριογράφος Νίκος Παναγιωτόπουλος.
Συνομιλώντας με το μεγάλο αφιέρωμα του φετινού Φεστιβάλ «Plot Twist, Beyond the Sixth Sense», ο καταξιωμένος Έλληνας δημιουργός ανέλυσε τη διαχρονική και ακαταμάχητη δύναμη της ανατροπής των προσδοκιών στη δραματική –και όχι μόνο– αφήγηση. Αντλώντας παραδείγματα από μια εντυπωσιακή πληθώρα από αναφορές, από τη βιβλική παραβολή του Γολιάθ μέχρι τα αριστοτελικά κείμενα, και από τον Κριστόφ Κισλόφσκι μέχρι τον Φατίχ Ακίν, ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ξεχώρισε και παρουσίασε ορισμένα από τα πιο αξιομνημόνευτα παραδείγματα της χρήσης του plot twist στην ιστορία του κινηματογράφου αλλά και της τέχνης γενικότερα.
Τον Νίκο Παναγιωτόπουλο υποδέχτηκε και καλωσόρισε ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Ορέστης Ανδρεαδάκης. «Κεντρικό θέμα της φετινής διοργάνωσης είναι η ανατροπή της προσδοκίας. Πέρα από την ταινία Η έκτη αίσθηση (1999), που ίσως αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός plot twist στην αφήγηση, η επιθυμία μας ήταν να διερευνήσουμε την καταγωγή και τις ρίζες αυτού του αφηγηματικού εργαλείου. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο καλέσαμε έναν άνθρωπο που γνωρίζει και κατανοεί άψογα την έννοια της αφήγησης τόσο στον κινηματογράφο όσο και στη λογοτεχνία. Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος είναι ο σεναριογράφος σε ορισμένες από τις πιο διάσημες ταινίες του ελληνικού σινεμά, αλλά και ο συγγραφέας πολυβραβευμένων βιβλίων. Στη φετινή φεστιβαλική έκδοση για το αφιέρωμα στο Plot Twist, ο Νίκος Παναγιωτόπουλος συμμετέχει με ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο, με τίτλο Με τις ευλογίες του Αριστοτέλη. O ίδιος θα σας εξηγήσει τώρα γιατί και πώς τα πάντα ξεκίνησαν από τον μεγάλο αυτό διανοητή και φιλόσοφο της αρχαίας Ελλάδας».
Αμέσως μετά, τη σκυτάλη πήρε ο Νίκος Παναγιωτόπουλος, ο οποίος προειδοποίησε αρχικά αστειευόμενος το κοινό του masterclass πως «η επόμενη ώρα θα είναι γεμάτη σπόιλερ!» Στη συνέχεια, ευχαρίστησε τους παρευρισκόμενους, δηλώνοντας: «Είναι πραγματικά αδιανόητo, αυτή τη στιγμή που μιλάμε ο πλανήτης μας βιώνει μεγάλες τραγωδίες, ανθρώπινες ζωές χάνονται στη Γάζα, στην Ουκρανία και σε άλλα μέρη του κόσμου, και εμείς έχουμε μαζευτεί σε ένα σινεμά για να μιλήσουμε για την ανατροπή της προσδοκίας στην αφήγηση». Στη συνέχεια, ο Νίκος Παναγιωτόπουλος επέλεξε έναν πρωτότυπο τρόπο για να εισάγει το κοινό στην έννοια του plot twist, προβάλλοντας τα στιγμιότυπα από τον νικηφόρο ημιτελικό της εθνικής ομάδας μπάσκετ απέναντι στις ΗΠΑ, στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Μπάσκετ που διεξήχθη στην Ιαπωνία το 2006. «Είκοσι χρόνια μετά, αυτό που μόλις παρακολουθήσαμε είναι η ανατροπή της προσδοκίας. Είδαμε τον Δαυίδ να νικάει τον Γολιάθ. Αυτή η αρχαία έκφραση που έχει διασωθεί ως έκφραση στην καθομιλουμένη αποδεικνύει τη δύναμη που ενέχει η ανατροπή της προσδοκίας. Αυτή η ιστορία μάς διδάσκει και μια ακόμη σπουδαία αφηγηματική αρχή: μας υπενθυμίζει ότι όσο πιο δυνατός είναι ο αντίπαλος τόσο πιο ισχυρή είναι και η δραματουργική αφήγηση. Ας πάρουμε για παράδειγμα το Seven (1995) του Ντέιβιντ Φίντσερ, όπου ο Κέβιν Σπέισι είναι ένας ανυπέρβλητος αντίπαλος για τον Μπραντ Πιτ, καθότι έχει σχεδιάσει τα πάντα, μέχρι και το δικό του τέλος. Μάλιστα, αρκετά νωρίς στην ταινία βλέπουμε και εκείνη την καταπληκτική σκηνή όπου ο Μπραντ Πιτ και η Γκουίνεθ Πάλτροου κάνουν το τραπέζι στον Μόργκαν Φρίμαν. Ξαφνικά, το σπίτι αρχίζει να τρέμει γιατί ακριβώς απ’ έξω περνάει ένα τρένο. Στη δραματική αφήγηση, αυτό το ονομάζουμε προοικονομία. Το σπίτι στο τέλος θα καταρρεύσει και ο σεναριογράφος της ταινίας, ο Άντριου Κέβιν Γουόκερ, μας το έχει ήδη δείξει από εκείνο κιόλας το σημείο. Η ταινία έχει ως δομικό συστατικό 90 λεπτά ανατροπών».
Έπειτα, ο Νίκος Παναγιωτόπουλος αναφέρθηκε σε μια ακόμα γοητευτική περίπτωση δραματικής ανατροπής στον κινηματογράφο, και πιο συγκεκριμένα στο φιλμ νουάρ Η Λέσχη της Απάτης (1987) του Ντέιβιντ Μάμετ. Στην πλοκή της ταινίας, μια ψυχίατρος γοητεύεται από έναν απατεώνα και του ζητά να της μάθει πώς στήνει τις κομπίνες του. Στο φινάλε όμως, το θύμα της κομπίνας είναι η ίδια. «Το ενδιαφέρον ερώτημα είναι κατά πόσο η γυναίκα αυτή στο τέλος της ταινίας λυπάται ή χαίρεται. Η ψυχολογία της αντανακλά πλήρως την ψυχολογία του θεατή. Η ηρωίδα χαίρεται, ακριβώς όπως κι ο θεατής, που νιώθει πως έχει ανατραπεί η προσδοκία του. Το παιχνίδι αυτό υπάρχει από αρχαιοτάτων χρόνων» εξήγησε ο Νίκος Παναγιωτόπουλος. «Ο Αριστοτέλης μάς έμαθε ότι σε κάθε μύθο όσα συμβαίνουν πρέπει να ακολουθούν το ένα το άλλο, είτε επειδή αυτή είναι η φυσική διαδοχή των πραγμάτων είτε επειδή απλώς δεν γίνεται διαφορετικά. Όσα συμβαίνουν στον μύθο πρέπει να συνδέονται με σχέση αιτίου-αιτιατού». Όσον αφορά τα συστατικά στοιχεία του μύθου, ο σπουδαίος Έλληνας δημιουργός διευκρίνισε πως πρόκειται για τις περιπέτειες, τις αναγνωρίσεις και τα πάθη. «Ο Αριστοτέλης μάς μίλησε για την περιπέτεια 2.500 χρόνια πριν, ορίζοντας τη μεταβολή ως το ταξίδι από την ευτυχία στη δυστυχία ή αντίστροφα. Αντίστοιχα, η αναγνώριση είναι το ταξίδι από την άγνοια στη γνώση, ενώ τα πάθη είναι οι σοβαροί τραυματισμοί, ο θάνατος κ.ά. Ωστόσο, επεσήμανε με έμφαση ότι τα παραπάνω παρότι πρέπει να διαδέχονται το ένα το άλλο με σχέση αιτίου-αιτιατού είτε επειδή πρόκειται για τη φυσική ροή των πραγμάτων είτε επειδή δεν μπορεί να συμβεί διαφορετικά, πρέπει συγχρόνως να συμβαίνουν με τρόπο παράδοξο, δηλαδή αντίθετα από την προσδοκία μας. Ο θεατής πρέπει να ξαφνιάζεται γιατί τότε μόνο θα είναι σε θέση να θαυμάζει» τόνισε σχετικά.
Ακολούθως, ο Νίκος Παναγιωτόπουλος αναφέρθηκε σε διάφορα ακόμα χαρακτηριστικά παραδείγματα αφηγηματικής ανατροπής, όπως στην τραγωδία του Οιδίποδα, στη σειρά ταινιών Ο Εξολοθρευτής, στο μυθιστόρημα Κώδικας Ντα Βίντσι του Νταν Μπράουν, αλλά και στις ταινίες των αδερφών Νταρντέν, Ο γιος (2002) και Το παιδί (2005). Ως προς την τελευταία, μάλιστα, σημείωσε πως η ανατροπή της προσδοκίας ενεργοποιείται ήδη από την αρχή για την εισαγωγή ενός κύριου χαρακτήρα». Αντίστοιχη περίπτωση είναι και η πρώτη γνωριμία με τον πρωταγωνιστή Τζακ Νίκολσον στην ταινία Πέντε εύκολα κομμάτια (1970) του Μπομπ Ράφελσον. «Βλέπουμε μια καταπληκτική σκηνή εισαγωγής του κύριου χαρακτήρα. Πρόκειται για έναν εργάτη σε πετρελαιοπηγές. Πίνει μπίρες με τον φίλο του, συζητά για γυναίκες και βρίζει στον αυτοκινητόδρομο. Δεν περιμένεις ότι μόλις καθίσει στο πιάνο θα παίζει Ραχμάνινοφ σαν αληθινός βιρτουόζος». Σε εκείνο το σημείο, προβλήθηκε ένα ακόμη απόσπασμα από την ταινία Μαζί ποτέ (2004) του Φατίχ Ακίν: «Όσοι έχουμε δει την ταινία ξέρουμε πως διαθέτει την πιο εντυπωσιακή πρώτη ώρα που έχουμε δει στο σινεμά για πολλά χρόνια. Κι αυτό συμβαίνει διότι ο αφηγητής τραβάει διαρκώς το χαλί κάτω από τα πόδια μας».
Επιπλέον, έκανε μνεία στην εισαγωγική σκηνή της ταινίας Η συνομιλία (1974) του Φράνσις Φορντ Κόπολα. «Ξεκινάει η ταινία και ένα αόρατο χέρι κουρδίζει την προσδοκία μας. Ο σκηνοθέτης έχει πλήρη συνείδηση του πόσο κρίσιμη είναι η λειτουργία αυτής της ανατροπής, ώστε να το επισημαίνει και σκηνοθετικά», ανέλυσε σχετικά, ενώ αμέσως μετά προβλήθηκε ένα απόσπασμα από την ταινία Τρία Χρώματα: Η Λευκή Ταινία (1994) του Κριστόφ Κισλόφσκι. «Έχουμε μια ανατροπή που επισημαίνεται και σκηνοθετικά με το πέρασμα από μια σκοτεινή σκηνή που διαδραματίζεται στη σήραγγα του μετρό σε μια φωτεινή που εκτυλίσσεται με φόντο το λευκό χιόνι», ενώ στη συνέχεια έσπευσε να συμπλήρωσει: «Όταν ακούει κανείς για plot twist, και έχοντας στο μυαλό του ταινίες όπως Η έκτη αίσθηση ή το Seven, θα πιστεύει ότι πρόκειται για ένα φτηνό τρικ που έχει ως μόνο στόχο την εισπρακτική επιτυχία. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ένα πανίσχυρο αφηγηματικό εργαλείο που χρησιμοποιούν ακόμη και οι σπουδαιότεροι αφηγητές του σινεμά. Ο Κισλόφσκι καταφεύγει συχνά σε αυτό το τέχνασμα. Μια αντίστοιχη περίπτωση είναι και δεύτερη ταινία από τον Δεκάλογο (1989), κατά τη γνώμη μου η ωραιότερη από όλη τη δεκάδα. Στη σκηνή του φινάλε, βλέπουμε το πρόσωπο του αρρώστου, χωρίς όμως να γνωρίζουμε αν θα καταφέρει να επιβιώσει ή θα πεθάνει. Ο σκηνοθέτης, χωρίς κανέναν διάλογο, με πανοραμικό πλάνο από το πρόσωπο του ασθενούς στο βάζο με το γλυκό και τη μέλισσα να ξεφεύγει, τα λέει όλα. Ο αληθινός στόχος είναι να διηγηθεί την ιστορία με τον πιο θεαματικό τρόπο, με τα λιγότερα δυνατά λόγια, παίζοντας με την προσδοκία του θεατή. Ο Κισλόφσκι με τον σεναριογράφο του επιβεβαιώνουν αυτά που έλεγε ο Αριστοτέλης. Να προτιμάτε εκείνα που είναι αδύνατα αλλά πιστευτά, παρά αυτά που είναι δυνατά αλλά απίθανα. Είναι καλύτερα να ζωγραφίσεις κέρατα στο θηλυκό ελάφι παρά να ζωγραφίσεις άσχημα τα κέρατα του αρσενικού».
Το masterclass ολοκληρώθηκε με Q&A, στη διάρκεια του οποίου ο Νίκος Παναγιωτόπουλος αναφέρθηκε σε ένα ακόμα χαρακτηριστικό παράδειγμα plot twist, αυτή τη φορά από τον ελληνικό κινηματογράφο και πιο συγκεκριμένα από τη Στρέλλα (2009) του Πάνου Χ. Κούτρα. «Πρόκειται για ωραιότερη ανατροπή που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια στο ελληνικό σινεμά, μια ανατροπή του Οιδίποδα», σχολίασε ο Νίκος Παναγιωτόπουλος. Μιλώντας για τα κλισέ, εξέφρασε την άποψη πως όσοι κάνουν σινεμά ή λογοτεχνία θα πρέπει να φροντίσουν να μην υποκύπτουν στη δύναμή τους». Ακόμα, σε ερώτηση του κοινού για το εάν οι αφηγηματικές τεχνικές διδάσκονται, ο σεναριογράφος τόνισε πως δεν πιστεύει ότι η δημιουργική γραφή διδάσκεται, προσθέτοντας πως «η μανιέρα είναι αρνητικό στοιχείο. Ωστόσο, όταν είδα το Breaking Bad δεν χόρταινα τις ανατροπές της προσδοκίας. Θέλετε να το πείτε κλίσε; Ίσως. Ένα αντίστοιχο παράδειγμα είναι και η σειρά Succession. Ο θεατής δεν χορταίνει τις ανατροπές». Τέλος, όσον αφορά το εάν στην Ελλάδα υπάρχει έλλειψη πρωτότυπων σεναρίων, ο Νίκος Παναγιωτόπουλος απάντησε πως αυτή «είναι μια συζήτηση που βρίσκεται στο προσκήνιο εδώ και πολλά χρόνια. Έχουμε πρωτότυπα σενάρια, έχουμε και ιστορίες να αφηγηθούμε, έχουμε και καλούς σεναριογράφους. Μόλις αρχίσουμε να αντιμετωπίζουμε τον κινηματογράφο όπως οφείλουμε, τότε θα δούμε και αυτά τα σενάρια να ανθίζουν».